Na početku bi trebalo reći nešto o čoveku koji je sazidao ovu lepu građevinu. Hrista Jovanović, poznatiji kao Čučuk Rista (Mali Rista), važio je za uglednog trgovca i imućnog čoveka. Iako nije poticao iz bogate porodice, dolaskom u Pirot iz svog matičnog sela Zavoj, započeo je novi posao koji mu je doneo veliki novac, kao i reputaciju uspešnog trgovca. Talenat koji je posedovao primetile su lokalne paše, pre svih Vidinski paša, koji je Malog Ristu ubrzo načinio svojim kalauzom. Posao kalauza podrazumevao je prikupljanje poreza koji je dalje išao u kasu paše. Nakon nekog vremena, glas o umešnom trgovcu iz Pirota se proširio i Ristini poslovi bivali su sve veći, iziskivali su putovanja u Niš, Sofiju, pa čak i daleki Carigrad. Nakon sticanja velikog bogatstva, Hrista Jovanović dobio je dozvolu da podigne kuću za sebe i svoju porodicu. Tri godine nakon dobijanja dozvole, poslednja ćeremida stavljena je na krov jedne od najlepših kuća tog vremena.
Jedna od mnogih legendi koje se vezuju za Ristu i njegov konak jeste čuvena soba malog Riste. Naime, nadimak Mali Rista nikako nije bio slučajan. Pirotski trgovac bio je poznat kao izuzetno nizak čovek. Svoju ličnu sobu u kući prilagodio je svojoj visini, te je tako svako viši od njega morao da se sagne prilikom ulaska u prostoriju koju je Rista koristio za sastanke. Čak su i lokalne turske glavešine morale da se na neki način poklone omalenom trgovcu i makar prividno mu ukažu veliko poštovanje. Progonstvom Hriste Jovanovića, koje je usledilo 1860. godine, označilo je kraj velikog bogatstva porodice Jovanović, koja je u njegovu čast prezime promenila u Hristić.
U godinama koje su usledile grad se razvijao i od turske kasabe počeo da poprima oblike modernog Evropskog grada. Pa ipak, kuća Malog Riste nastavila je da svojom lepotom upada u oči svakom slučajnom i namernom prolazniku. Tokom druge polovine dvadesetog veka kući je promenjena namena, danas je znamo kao muzej Ponišavlja. Na nivou države muzej je prepoznat tokom snimanja kultnih filmskih ostvarenja kao što su „Ivkova slava“ i „Zona Zamfirova“. Nedavno su neki od ćilima koji krase muzej bili deo scenografije na online koncertu Ramba Amadeusa.
Postoji još mnogo interesantnih tema koje se vezuju za ovu kuću kraj Nišave, koja ostavlja bez daha. Pa ipak, treba znati kada staviti tačku, ili u ovom slučaju zapetu, jer je kuća Malog Riste pojam koji se ne može odvojiti od grada Pirota.
Autor: Nenad Stanković
Foto izvor: panacomp, muzejisrbije
Najistaknutiji građani Pirota kroz istoriju (četvrti deo)
read more
Археолошки локалитети ЈИ Србија - Archaeological Sites SI Serbia https://fb.watch/99ozj-yexv/
read more
Pričanje priča jedan je od najvažnijih sadržalaca jedne civilizacije...
read more
Istorijat najvažnije sporedne stvari na svetu, njen nastanak i razvoj u našem gradu
read more
„Ko se jednom napije vode sa Guševice, teško odlazi iz Pirota, a još ga teže zaboravlja“
read more
Kakve veze ima jedna od dve najuticajnije dinastije moderne istorije Srbije sa južnim krajevima oslobođenim za vreme Obrenovića
read more
Da li ovaj znak na ćilimu predstavlja zlo ili nešto drugo? Kako su nacisti „ocrnili“ simbol sunca i dobre sreće utkane u pirotski ćilim
read more
Najistaknutiji građani Pirota kroz istoriju (treći deo)
read more
Retki se usuđuju i da govore o tome, danas je to naša tema
read more
Mit ili istina? Ako je 17 rimskih careva rođeno na teritoriji današnje Srbije, zašto Atila ne bi mogao biti sahranjen u Krupcu...?
read more
Milan Piroćanac – prvi srpski moderni intelektualac
read more
Greška ikonopisaca ili jedinstveni prizor na svetskom nivou?
read more
Sukovski manastir je, poput Žiče, jedan od retkih u neposrednoj blizini glavnog putnog pravca i lako dostupan.
read more
Da li je majka poslednjeg vladara Romejskog carstva ktitor manastira Poganovo?
read more
Lekovito izvorište sakriveno unutar kanjona Gradašničke reke.
read more
Ne kaže se slučajno da je Pirot kapija istoka i zapada. Nezaobilazna destinacija na putu između Evrope i Azije.
read more
Dragoljub Jovanović - naučnik, političar, univerzitetski profesor, borac za slobodu...
read more
Vojvoda ili razbojnik, srpski ili bugarski junak?
read more
Srednjovekovna građevina koja krije mnoge tajne.
read more
Pirotski ćilimi su jedinstveni u svetu zbog načina izrade a nalaze se na Uneskovoj listi nematerijalnih kulturnih dobara Republike Srbije.
read more
Grnčari sa šireg prostora Pirota su bili nadaleko poznati. O tome govori i podatak o njihovoj brojnosti, po kojoj je u Srbiji 1914. godine ukupno bilo 173 grčnara. Od toga broja je 113 grnčara bilo samo iz Pirota. Najpoznatiji potiču iz sela Veliki i Mali Suvodol.
read more
Početkom XVIII veka su Crnovunci ili Karakačani, čiji su koreni povezani sa Grcima ili Cincarima, počeli proizvodnju kačkavalja i izvoz na sva tada velika i poznata tržišta. Staroplaninske padine bogate lekovitim biljem su predstavljale pogodnu ispašu za sortu ovaca koju su sami naselili, i dobru osnovu za visokokvalitetno mleko. Šezdesetih godina dvadesetog veka je bio zvaničan sir Bele kuće. Uz stara srpska vina, najbolji je pirotski kačkavalj.
read more
Naredne godine će se navršiti 130 godina od prvog zvaničnog pojavljivanja pirotskog ćilima na nekoj manifestaciji. Iz do tada običnog proizvoda za svakodnevnu upotrebu u domaćinstvu, pirotski ćilim je izrastao u statusni simbol, zaštitnika kuće i porodice, poslovne amajlije... Svojom neobičnom lepotom, originalnošću i dugovečnošću predstavlja pravo umetničko delo.
read more
Da li zaista postoji nešto što se može nazvati pirotskom umetnošću?
read more
