Pirotski ćilim nadaleko je poznat i odavno važi za pirotski brend broj jedan.
U jednom od dosadašnjih tekstova detaljno smo se posvetili njegovim ornamentima, (Značenje šara na pirotskom ćilimu) međutim, jedna od najučestalijih šara ćilima s vremena na vreme izaziva posebnu pažnju onih koji te šare proučavaju i traže njihove tragove u prošlosti.
Neki od istoričara na Balkanu, a i šire, istraživanjem su došli do zaključaka da je upravo jedna od šara pirotskog ćilima povezana sa prvim ornamentima na figurama vinčanske civilizacije.
Samim tim, ova šara spada u red onih koje su poslužile kao inspiracija za stvaranje simbola nacističke Nemačke, takozvanog „kukastog krsta“.
Ima li „Svastika“ veze sa šarama ćilima ili se svaka sličnost završava u glavama maštovitih posmatrača?
Pirotski ćilim karakterišu mnogobrojne šare, jedna od njih je i takozvano „Vraško koleno“.
Ovaj simbol svoje poreklo vuče iz kategorije solarnih simbola drevnih civilizacija, od najstarije vinčanske, preko drevne Mesopotamije, sve do grada Troje.
Tokom vremena Vraško koleno je menjalo svoj oblik i na taj način se „udaljilo“ od polazne tačke u svom postojanju. Upravo ta polazna tačka ovog ornamenta vrlo je bliska starom srpskom simbolu „Kolovratu“, koji simboliše Sunce i njegovo kretanje, prikazujući godišnji ciklus pomeranja planete koji postaje osnova za prvi srpski kalendar koji se u upotrebi nalazio sve do 19. veka.
Neki istoričari tvrde da je upotreba prestala nakon Berlinskog kongresa 1879. godine, drugi kažu da je do toga došlo ranije, ono što je činjenica jeste dugovečnost ovog kalendara koji na današnji dan broji 7529. godina - impresivno, zar ne?
Srpski kolovrat je, može se reći, stariji brat „svastike“ čiju upotrebu prvi put primećujemo pre 12.000 godina, u današnjoj Ukrajini, u mestu Mezine.
Kasnije se može videti na tlu današnje Indije, kao jedan od simbola Budizma i Hinduizma.
Sam Hitler prvi put dolazi u kontakt sa „svastikom“ na pomen zubara Fridriha Krona.
Kako je u Nemačkoj tog doba uveliko cvetala nacistička propaganda po kojoj su Nemci potomci Arijevaca, uzimanje jednog od simbola drevne kulture tog naroda, koji je zahvatao i prostor današnje Srbije bilo je poželjno.
Izbor je pao na „kolovrat“ koji je nakon lične intervencije Hitlera poprimio oblik kakav nam je danas, nažalost, svima poznat.
Epilog Hitlerove vladavine za posledicu je imao i zabranjivanje isticanja „Hakenkrojca“ iliti „kukastog krsta“ u brojnim državama.
Tako je varijacija drevnog simbola svetlosti i dobre sreće, „nepobedivog Sunca“ sa kojim je još Aleksandar Veliki išao u pohode postao simbol tame i zla koje se nadvilo nad Evropom u 20. veku.
Na sreću onih koji poseduju ćilim, ili jednostavno prepoznaju i poštuju njegovu vrednost, „vraško koleno“ je uprkos vekovima zadržalo sve odlike matičnog simbola, te je posedovanje ćilima sa ovom šarom na njemu i dalje svojevrsni donosilac sreće i radosti.
Autor: Nenad Stanković
Najistaknutiji građani Pirota kroz istoriju (četvrti deo)
read more
Археолошки локалитети ЈИ Србија - Archaeological Sites SI Serbia https://fb.watch/99ozj-yexv/
read more
Pričanje priča jedan je od najvažnijih sadržalaca jedne civilizacije...
read more
Istorijat najvažnije sporedne stvari na svetu, njen nastanak i razvoj u našem gradu
read more
„Ko se jednom napije vode sa Guševice, teško odlazi iz Pirota, a još ga teže zaboravlja“
read more
Kakve veze ima jedna od dve najuticajnije dinastije moderne istorije Srbije sa južnim krajevima oslobođenim za vreme Obrenovića
read more
Najistaknutiji građani Pirota kroz istoriju (treći deo)
read more
Retki se usuđuju i da govore o tome, danas je to naša tema
read more
Mit ili istina? Ako je 17 rimskih careva rođeno na teritoriji današnje Srbije, zašto Atila ne bi mogao biti sahranjen u Krupcu...?
read more
Milan Piroćanac – prvi srpski moderni intelektualac
read more
Greška ikonopisaca ili jedinstveni prizor na svetskom nivou?
read more
Sukovski manastir je, poput Žiče, jedan od retkih u neposrednoj blizini glavnog putnog pravca i lako dostupan.
read more
Da li je majka poslednjeg vladara Romejskog carstva ktitor manastira Poganovo?
read more
Lekovito izvorište sakriveno unutar kanjona Gradašničke reke.
read more
Ne kaže se slučajno da je Pirot kapija istoka i zapada. Nezaobilazna destinacija na putu između Evrope i Azije.
read more
Dragoljub Jovanović - naučnik, političar, univerzitetski profesor, borac za slobodu...
read more
Svaki Piroćanac i bez gledanja može stići do kapije kuće Malog Riste. Čuveni konak ovog trgovca, a današnji muzej, sem brojnih istorijski vrednih predmeta čuva i mnoge tajne, kao i priče o stanovnicima Pirota tokom 19. veka.
read more
Vojvoda ili razbojnik, srpski ili bugarski junak?
read more
Srednjovekovna građevina koja krije mnoge tajne.
read more
Pirotski ćilimi su jedinstveni u svetu zbog načina izrade a nalaze se na Uneskovoj listi nematerijalnih kulturnih dobara Republike Srbije.
read more
Grnčari sa šireg prostora Pirota su bili nadaleko poznati. O tome govori i podatak o njihovoj brojnosti, po kojoj je u Srbiji 1914. godine ukupno bilo 173 grčnara. Od toga broja je 113 grnčara bilo samo iz Pirota. Najpoznatiji potiču iz sela Veliki i Mali Suvodol.
read more
Početkom XVIII veka su Crnovunci ili Karakačani, čiji su koreni povezani sa Grcima ili Cincarima, počeli proizvodnju kačkavalja i izvoz na sva tada velika i poznata tržišta. Staroplaninske padine bogate lekovitim biljem su predstavljale pogodnu ispašu za sortu ovaca koju su sami naselili, i dobru osnovu za visokokvalitetno mleko. Šezdesetih godina dvadesetog veka je bio zvaničan sir Bele kuće. Uz stara srpska vina, najbolji je pirotski kačkavalj.
read more
Naredne godine će se navršiti 130 godina od prvog zvaničnog pojavljivanja pirotskog ćilima na nekoj manifestaciji. Iz do tada običnog proizvoda za svakodnevnu upotrebu u domaćinstvu, pirotski ćilim je izrastao u statusni simbol, zaštitnika kuće i porodice, poslovne amajlije... Svojom neobičnom lepotom, originalnošću i dugovečnošću predstavlja pravo umetničko delo.
read more
Da li zaista postoji nešto što se može nazvati pirotskom umetnošću?
read more
